روش تحقیق در اینترنت
چگونه
به وسيله اينترنت
تحقيق کنيم
۱
فهرست
عنوان
۱- مقدمه (هدف اين جزوه)
۲- روش تحقيق
۲- ۱- تعريف تحقيق
۲-٢- موضوع تحقيق
۲-۳- طرح تحقيق(لزوم و روش تهيه)
۲-۴- ابزارهاي جمع آوري اطلاعات
۲-۵- تحليل اطلاعات
۲-۶- گزارش تحقيق و ارائه آن
۳- استفاده از اينترنت
۳- ۱- تاريخچه مختصري از اينترنت
۳-۲- تعاريف اوليه در مورد اينترنت
۳-۳- چگونگي جستجو در اينترنت
۳-۴- نکات ضروري در هنگام جستجو
۳-۴- ۱- جستجوي عمومي
۳-۴-۲- جستجو با استفاده از 6 Explorer Internet Microsoft
منابع
۲
۱- مقدمه
اين جزوه به منظور آشنايي بيشتر شما دانش آموزان عزيز با امر تحقيق و چگونگي سازماندهي يک کار
تحقيقي تدوين شده است. اين جزوه با معرفي ابزارهاي مورد استفاده براي جمع آوري اطلاعات،
سايتهاي اينترنتي را به عنوان درياي وسيع و منبعي پرمحتوا از اطلاعات مختلف، معرفي ميکند و
شيوههاي دستيابي به اطلاعات را با استفاده از موتورهاي جستجو، آموزش ميدهد.
همانطور که ميدانيد تحقيق روشهاي مختلفي دارد و به دلايل مختلفي اهميت پيدا ميکند. دانشمندان
براي انجام تحقيقات خود، آزمايشهاي مختلفي انجام ميدهند. اين تحقيقات، تحقيقات تجربي نام دارد.
آنچه در اين جزوه مد نظر قرار دارد، تحقيق کتابخانهاي است. اين دسته از تحقيقات با مطالعه روي
منابع اطلاعاتي موجود و نتيجه گيري از آنها صورت ميگيرد.
اين جزوه در بخش دوم، به معرفي تحقيق و روشهاي انجام آن ميپردازد. بخش سوم، پس از معرفي
اينترنت و صفحات وب، چگونگي استفاده از اينترنت را به عنوان يکي از روشهاي جمع آوري
اطلاعات به طور مشروح توضيح ميدهد. بخش چهارم با انجام يک مثال کامل، مراحل توضيح داده
بخشها
شده در ي قبلي را دنبال ميکند در پايان، بخش پنجم مراجع استفاده شده در تهيه اين جزوه را
معرفي مينمايد.
۲- تحقيق
معمولا تحقيق براي بررسي يک مشکل صورت ميگيرد. بررسي مشکل يا يادگيري يا انجام يک فعاليت
فرهنگي و . . . مواردي است که مساله تحقيق در آن اهميت پيدا ميکند.
۲- ۱- تعريف تحقيق
تحقيق از نظر لغت به معناي يافتن حقيقت و در اصطلاح علمي عبارتست از اعمال روشهاي توام با
طرح و انديشه که براي کشف حقيقتي به کار ميرود[ ۱]. هدف تحقيق عبارتست از پاسخگويي به يک
۳
مساله يا حل يک مشکل و محقق ميکوشد ديدهاي موجود را مورد بررسي قرار دهد تا مسائل جديدي
بد
بيا
[۲]. آنگاه يافتههاي خود را طوري به هم مربوط سازد که حاصل آن، مجموعه واحد و يگانهاي
گردد[ ۱].
براي اينکه نتيجه کار حاصل از يک تحقيق يا پژوهش، يک نتيجه کاملا علمي باشد، محقق در
طول انجام تحقيق بايد دو اصل مهم واقعيت نگري و پرهيز از پيش داوري را رعايت کند. انجام
يک تحقيق به روش علمي، مراحلي دارد. اين مراحل به ترتيب عبارتند از:
الف- طرح مساله يا موضوع تحقيق
ب- تهيه طرح تحقيق
ج- تهيه و تنظيم فرضيه
د- جمع آوري اطلاعات
ه- طبقه بندي اطلاعات بدست آمده
و- مطالعه اطلاعات و تشخيص روابط علت و معلولي
ز- تعيين اعتبار و نقد فرضيه ها
ح- گزارش نتيجه تحقيق
انجام هر يک از مراحل فوق، خود با روشها و اصولي انجام ميشود. در ادامه اين بخش، برخي از
مراحل فوق، که از اهميت بيشتري برخوردارند، مورد بررسي قرار گرفته ميشوند.
۲-٢- موضوع تحقيق
موضوع تحقيق به عنوان اصلي ترين جزء تحقيق، بيانگر هدف محقق است و اهميت آن، نمايانگر ميزان
همت محقق خواهد بود. همچنين در انتخاب موضوع، بايد توجه داشت که هر موضوعي براي هر
شخصي و با هر امکاناتي و با هر مکان و موقعيتي قابل بررسي نميباشد[۵]. به طور کلي موضوع
تحقيق بايد شرايطي داشته باشد. شرايط ذيل برگرفته از مراجع [۲،۳و۵] ميباشند.
۱- موضوع بايد حتي الامکان در شروع کار محدود و واضح باشد.
۲- موضوع بايد مورد علاقه باشد ومورد بررسي دقيق قرار بگيرد.
۴
۳- موضوع بايد قابل مطالعه باشد.
۴- بهتر است موضوع در زمينه رشته تحصيلي يا کار باشد.
۵- لازم است پيش داوريهاي قبل از انجام عمل تحقيق به دور از تعصبات بي منطق باشد.
۶- فرضيههاي در نظر گرفته شده بايد قابل آزمون باشند.
۷- موضوع بايد نه زياد تازه باشد که هيچ منبعي در مورد آن وجود نداشته باشد و نه زياد قديمي،
منسوخ و بيفايده باشد. به همين دليل بهتر است انتخاب موضوع با مشورت متخصصين
مربوطه صورت گيرد.
پس از انتخاب موضوع، محقق بايد در منابع اطلاعاتي در دسترس، به دنبال منابع مربوط به موضوع
بگردد تا فهرست و ليستي از مطالب برجسته مرتبط با موضوعش را بدست آورده طبقه بندي کند و به
دنبال آن پرسش ها و فرضيه هايي مرتبط با موضوع خود مطرح کند. سپس به تهيه طرح تحقيق خود
بپردازد.
۲-۲- طرح تحقيق
يک محقق پس از انتخاب موضوع و شناسايي منابع و ماخذ، لازم است آغاز کار تحقيق خود را به
اطلاع سايرين برساند. اين کار با تهيه يک طرح تحقيق صورت ميگيرد. طرح تحقيق عبارتست از
خلاصه مراحل انجام کار تحقيق که محقق براي رسيدن به هدف خواهد پيمود. اين طرح برنامه و
روش تحقيق را معرفي ميکند[۵].
طرح تحقيق پس از بيان موضوع تحقيق و انگيزه انتخاب آن و فوايد حاصل از تحقيق، به معرفي
کارهاي قبلي انجام شده، روشهاي مورد نظر براي جمع آوري و تحليل اطلاعات و به طور کلي
روش انجام تحقيق ميپردازد. همچنين يک طرح تحقيق به ليستي از منابع اطلاعاتي مرتبط با
موضوع تحقيق اشاره دارد.
طرحهاي تحقيقي معمولا با يک شيوه ساده و منطقي ارائه ميشوند. هرچند راههاي بسياري براي
تدوين و تنظيم مطالب يا موارد يک طرح تحقيقي وجود دارد، اما تدوين هر تحقيق و مراحل آن
تابع ماهيت تحقيق ميباشد. به عنوان مثال طرح تحقيق مربوط به يک تحقيق با ماهيت مطالعهاي
۵
يا کتابخانهاي ، متفاوت از طرح تحقيق پژوهشي(اعم از توصيفي و تحليلي) ميباشد. در ادامه
ساختار کلي يک طرح تحقيق رد ضميمه۱، ارائه ميشود تا منظور از تهيه طرح تحقيق به وضوح
روشن گردد.
۲-۳- ابزارهاي جمع آوري اطلاعات
روشهاي مختلفي براي جمع آوري اطلاعات وجود دارد. ابتدايي ترين اين روشها، مشاهده است. روش
ديگر مطالعه منابع است. اين منابع ممکن است از مجلات، کتب و روزنامههاي چاپ شده يا
الکترونيکي استخراج شده باشد. يکي از روشهاي يافتن مقالات و اطلاعات مرتبط به موضوع، جستجو
در خلاصه مقالات نشريات است که معمولا به صورت سالانه با ذکر نام مجله و شماره آن، فهرست
ميشوند. اين اطلاعات معمولا در کتابنامه ها چاپ ميشود.
لازم به ذکر است که بسياري از اطلاعات قبل از چاپ در نشريات و کتب، روي صفحات وب و
اينترنت وجود دارند. بسياري از مجلات، يک نسخه از مطالب خود را يا حداقل خلاصه اي از مقالات
خود را روي اينترنت ميگذارند. بعضي از مجلات معتبر، مقالات تايپ شده را به صورت کامل روي CD يا ميکروفيش پياده ميکنند و در معرض فروش قرار ميدهند. بديهي است جستجو در منابع
ن
الکترويکي به جاي منابع چاپ شده، سرعت و کار آيي بيشتري دارد.
بخش دوم اين جزوه، روش جستجوي اطلاعات مرتبط با موضوع موردنظر را در اينترنت آموزش
ميدهد. اين روش براي جستجوي اطلاعات نشرياتي که رويCD يا ميکروفيش پياده شده اند نيز،
کاربرد دارد. با استفاده از اين CDها ميتوان به روش ساده تري به اطلاعات مقالات چاپ شده در
مجلات دست يافت. بدين منظور استفاده از امکانات جانبي کتابخانه ها و مراکز اينترنت پيشنهاد
ميشود.
برخي از تحقيقات، مخصوصا تحقيقاتي که به موضوعات اجتماعي و علوم انساني مربوطند، نياز به
تهيه عکس، پرسشنامه و يا مصاحبه دارند. در اين موارد، نتيجه نهايي تحقيق با تحليلهاي آماري روي
اطلاعات بدست آمده صورت ميگيرد.
ي۶
نکته قابل توجه براي يافتن هر يک از اطلاعات فوق، اين است که محقق در هنگام جمع آور
اطلاعات و جستجو براي منابع مرتبط، به درستي بداند موضوع مورد نظرش چيست و دقيقا به دنبال
چه مطلبي ميگردد. در اين صورت اطلاعاتي را بدست ميآورد که کاملا با موضوع موردنظرش
مطابقت دارد.
نکته ديگري که بايد در نظر داشت، نگهداري اطلاعات يا آدرس آنها است. طبقه بندي و خلاصهنويسي
منابع اطلاعاتي مورد مطالعه با ذکر آدرس کامل منبع دادهاي، از اصولي است که نبايد فراموش کرد.
عدم نگهداري اطلاعات معمولا موجب دوباره کاري يا از دست دادن بخشي از اطلاعات مفيد خواهد
شد!
۲-۴- تحليل اطلاعات
در صورتي که دادههاي تحقيق، نتيجه حاصل از جمع آوري اطلاعات پرسشنامه ها و يا مصاحبه با
افراد باشد، اين دادههاي خام بايستي با روشهاي مورد تحليل قرار گيرد.
در صورتي که محقق در حال انجام يک تحقيق کتابخانهاي باشد، مطمئنا اطلاعات بدست آمده نتيجه
تحقيقات و مطالعات افراد ديگر است که اين نتايج بايستي مورد بررسي و مقايسه قرار گيرد. مزايا و
معايب هر يک مشخص شود و به دنبال آن روشهاي مختلف و کارهاي انجام شده توسط ديگران با
يکديگر مقايسه شود. با رفع اشکالات کارهاي انجام شده قبلي و بکارگيري پيشنهادات و راهکارهاي
توصيه شده توسط آنان، معمولا محقق ميتواند به الگوهاي جديدي براي انجام بهتر فعاليت مورد نظر
دست يابد و روش جديدي براي انجام آن فعاليت پيشنهاد کند و يا انجام دهد.
۲-۵- گزارش تحقيق و ارائه آن
به طورکلي انسانها زندگي خود را بر اساس دانش و معارفي که از گذشتگان توليد شده است بنا
ميکنند اما اگر فعاليتها و تحقيقات انجام شده توسط محققين ثبت نشود، انسانهاي ديگر نميتوانند
از نتيجه تحقيقات يکديگر استفاده کنند. از اين رو تهيه گزارش تحقيق اهميت پيدا ميکند. امروزه
اکثر دانشهاي انساني را ميتوان در کتابها و کتابخانه ها يا بر روي صفحات وب يافت[۴].
۷
با توجه به مطالب فوق، اصلي ترين مرحله انجام کار تحقيقي تهيه گزارش است. بسياري از
محققان در طول انجام مراحل ديگر از اين مرحله غافل نبوده کمابيش يادداشتها و خلاصه هايي را
براي گزارش نهايي تهيه ميکنند. يک گزارش تحقيق معمولا شامل اطلاعات مربوط به بسياري از
تحقيقات انجام شده قبلي در زمينه موضوع تحقيق است. در مواردي که گزارش راجع به مطلبي
سخن ميگويد که براي خوانندگان موضوع جديدي است، بايستي اطلاعات مختصري نيز در
زمينه مطلب مورد بحث به خوانندگان ارائه کند.
به طور کلي يک گزارش با يک مقدمه آغاز ميشود. در مقدمه، مساله مورد تحقيق تعريف ميشود
و اهميت موضوع و هدف محقق از انجام اين تحقيق بيان ميگردد. به دنبال مقدمه، مطالب پايهاي
لازم که محققق براي انجام کار خود به مطالعه آنها پرداخته است، به طور خلاصه براي خوانندگان
گزارش بيان ميشود و با ارائه تاريخچه کارهاي انحام شده در زمينه موضوع، به ذکر تحقيقات
انجام شده توسط خودش ميپردازد. گزارش با نتيجه گيري از کار انجام شده و بيان پيشنهادهايي
براي ادامه کار، پايان مييابد.
۳- استفاده از اينترنت
استفاده از اينترنت به عنوان ساده ترين روش کسب اطلاعات در مرحله جمع آوري اطلاعات
مطرح است. از جمله مزاياي استفاده از اينترنت ميتوان به سرعت جستجو، امکان دسترسي به
حداکثر منابع، به روز بودن اطلاعات نام برد. به همين دليل، اين بخش از جزوه روش استفاده از
اينترنت را به شيوه اي ساده آموزش ميدهد. در ادامه پس از معرفي اينترنت و صفحات وب،
روش جستجو با استفاده از اينترنت و استفاده از ابزارهايي از جمله نامه الکترونيکي به نويسندگان
مقالات و کتب مرتبط توضيح داده ميشود.
۳- ۱- تاريخچه مختصري از اينترنت
سازمان دفاع آمريکا پايه اينترنت را از حدود ۳۰ سال پيش، با شبکهاي به نام ARPANET
پي ريزي کرد. ولي تا قبل از ايجاد ايده وب (تور گسترده جهاني) در اوايل دهه ۹۰ ميلادي به
طور عام مورد استفاده نبود. وب، پياده سازي ايده ارتباط ساده با ابرمتن ها بود و منجر به
۸
دسترسي ساده به صفحات ميشد. در ماه ژوئن سال ۹۳، تنها ۱۳۰ سايت وب وجود داشت در
حاليکه امروزه ميليونها صفحه وجود دارد. در ادامه توضيح ميدهيم که چگونه اين اتفاق رخ
داده است.
آغاز: ARPANET
درسال ۵۷ ميلادي، دولت آمريکا، آژانس نمايندگي پروژههاي تحقيقاتي پيشرفته١(ARPA)، را
با کاربردهاي سياسي شکل داد. در سال۶۹، ARPA که در واقع پدر اينترنت محسوب ميشود،
موجب ايجاد ARPANET شد. ARPANET، شبکهاي است که کامپيوترهاي اصلي دانشگاههاي کاليفرنيا در لس آنجلس و
سانتاباربارا، انستيتوي تحقيقات استنفرد و دانشگاه يوتا را به يکديگرمتصل ميکند. به فاصله دو
سال موسسات تحقيقي و آموزشي ديگري نيز به اين شبکه ملحق شدند.
تحول
از دهه ۷۰ ميلادي، پروتکلهايي براي انتقال اطلاعات روي اينترنت طراحي شد. اوايل دهه ۸۰،
گروههاي خبري UseNet و پست الکترونيکي به وجود آمدند. در اين سالها بيشتر کاربران به
دانشگاهها وابسته بودند و کتابخانهها نيز فهرست منابع خود را به اينترنت متصل کردند. در
اواخر دهه ۸۰، فهرستهايي مانند Archie و WAISبراي نگهداري اطلاعات روي اينترنت به
وجود آمد تا واسط سادهاي براي استفاده راحت کاربران ايجاد کنند. همچنين دانشگاه ميني
سوتا، Gopher، را که يک سيستم منوي ساده براي دسترسي به فايلها است، در سال۹۱
ميلادي ايجاد کرد. 1 Advanced Research Projects Agency
۹
۳-۲- تعاريف اوليه در مورد اينترنت
مرورگر وب
مرورگر وب شامل نرم افزار اوليهاي است که براي پيدا کردن، بازيابي مجدد، ديدن و فرستادن
اطلاعات بر روي اينترنت مورد استفاده قرار ميگيرد. مرورگر، نرم افزاري با امکانات زير در اختيار
شما قرار ميدهد:
• ارسال و دريافت نامههاي الکترونيکي (mail-e)
• خواندن پيام ها در مورد هزاران عنوان، از طريق گروههاي خبري(Newsgroup) که در اين
گروهها، کاربران در اطلاعات و نظرات يکديگر شريک ميشوند.
• مرور کردن صفحات وب که شامل انواع متون و گرافيک بوده وتبادل اطلاعات را امکان پذير
ميسازد.
URL URL (مخفف Locator Resource Uniform) آدرس يک فايل اينترنتي ميباشد. معمولا اين
آدرس شامل چهار قسمت مختلف است:
• پروتکل